Pulun zaman dəyəri haqqında danışarkən, gələcəkdə əldə edəcəyimiz pul axınlarının nominal dəyərlərinin bu günün reallığını əks etdirməydiyini bildirmişdik.
Yəni, 1 il sonra qazanacağımız 1,000 AZN ilə bu gün əlimizdə olan 1,000 AZN dəyər baxımından çox fərqlidir. Çünki bu gün əlimizdə olan 1,000 AZN-i hər hansı bir vasitəyə investisiya edərək ondan əlavə gəlir əldə edə bilərik və bu gəlir 1 ilin sonunda 200 AZN (şərti məbləğ) təşkil edərək, ümumi kapitalımızı 1,200 AZN-ə çatdıra bilər. Məhz bu əlavə gəlir qazanma potensialı bu günün 1,000 manatını gələcəyin 1,000 manatından daha dəyərli edir. Müasir maliyyə elminin dayandığı ən əsas təməl budur.
NPV funksiyası vasitəsilə gələcəkdə əldə edəcəyimiz pul axınlarının bu günkü dəyərlərini hesablamışdıq. Bunu edərkən, bu hesablamanın bəlkə də ən vacib komponenti olan diskont dərəcəsindən bəhs etmişdik. Diskont dərəcəsini müəyyən etmək çox çətin və bəzi hallarda subyektiv xarakterlidir. Azərbaycan bazarında bunu elmi üsullarla hesablamaq isə, qeyri-mümkündür, çünkü bizdə müasir anlamda maliyyə bazarları yoxdur. Diskont dərəcəsi isə, Beta əmsalı kimi bazarın nəbzini ölçən vasitədən birbaşa faydalanır.
NPV funksiyası ilə gələcəkdəki pul axınlarının bu günkü dəyərlərini müəyyən edərkən, elə bir diskont dərəcəsi tapmalıyıq ki, həmin pul axınlarının xalis bu günkü dəyərini sıfıra bərabər etsin. Belə olan halda, minimal gəlirlilik dərəcəsini tapmış olacağıq. IRR funksiyası məhz NPV (Net Present Value – Xalis Bugünkü Dəyər)-ni sıfır edən diskont dərəcəsidir.
NPV haqqındakı mövzudan da xatırladığımız kimi, ilkin olaraq 400,000 AZN investisiya etdiyimizi və bu investisiyanın 8 ildə müvafiq pul axını yarattığını fərz etmişdik. Və bunu edərkən də, diskont dərəcəmizi 10% nisbətində (tamamilə şərti olaraq) qəbul etmişdik. Bu şərtlər və rəqəmlərlə 8 ilin sonunda bizə qalan xalis gəlirin 64,941 olduğunu NPV funksiyası hesablamışdı.
İndi isə, NPV-ni 0 (sıfır) dərəcəsində saxlayan diskont dərəcəsini tapmalıyıq. Beləliklə, başabaş nöqtəsini hesablamış olacaq və bu dərəcənin altında olan istənilən gəlirlilik səviyyəsini rədd etməli olacağıq. IRR hər hansı bir investisiya qoyuluşundan gözlənilən minimal gəlirlilik səviyyəsini müəyyən edir. Sintaksı son dərəcə asandır.
Tək etməli olduğumuz – ilkin kapital da daxil olmaqla, illər üzrə proqnozlaşdırdığımız bütün nominal pul axınlarını IRR funksiyasının içinə daxil etməkdir. IRR nəticəmiz – %14,64 olacaqdır. Bu isə o deməkdir ki, bu layihə yalnız və yalnız o halda qəbul edilə bilər ki, nə vaxt ki, bu layihədən gözlənilən gəlirlilik səviyyəsi %14,64-dən yuxarı olsun. Digər bütün hallarda bu layihədən imtina edilməlidir, çünki şirkətə xalis zərər gətirəcəkdir.
Funksiyanın doğruluğundan əmin olmaq istəsək, yuxarıdakı Discount rate xanasında %10 yerinə IRR funksiyası ilə əldə etdiyimiz %14,64 dəyərini kopyalayıb, Paste Special ilə Values olaraq yapışdırsaq, NPV-nin sıfır olduğunu görə biləcəyik.
Hesablamalar olan faylı aşağıdakı linkdən endirə bilərsiniz.
Uğurlar!
Faylı endir – IRR funksiyasi