Excel-də Dövlət Statistika Komitəsinin 2000-2017-ci illər dövründəki statistik məlumatlarına əsasən (nikah, boşanma, doğum və ana ölümü), müəyyən demoqrafik analizlər aparmaq mümkündür. Bu 4 faktorun bir-birindən asılı olub-olmadığını qiymətləndirəcəyik.
Bildiyimiz kimi, 2 faktor arasındakı əlaqənin (mənfi və ya müsbət) olub-olmadığını bilmək üçün Excel-də CORREL funksiyasından istifadə edirik. Aldığımız nəticə 1-ə nə qədər yaxındırsa, arada güclü müsbət əlaqə var deməkdir. Yəni, birindəki artış, digərində də artışa meyl edir. Mənfi 1-ə yaxınlaşdıqca isə, aradakı əlaqənin əks olduğu yəqin edilir.
Məsələn, ilk analizimizdə nikah sayları ilə boşanma saylarındakı əlaqəni həyata keçirə bilərik.
Nəticəmiz 0.5 alındı. Statistik baxımdan bu o deməkdir ki, bu iki faktor arasında güclü bir əlaqə yoxdur, bir-birindən müstəqil hərəkət edirlər. Birindəki artış, digərində mütləq surətdə artışa səbəb olmur.
Nikah sayı ilə doğulan uşaq sayındakı əlaqəyə baxaq.
Nəticə, 0.9-dur, digər deyişlə, arada çox ciddi əlaqə var. Effekti 1 il sonra görünsə də, Azərbaycanda hər yeni evlilik böyük ehtimalla yeni doğumla nəticələnəcəkdir (Qərb ölkələrinin əksinə).
Son analizi doğulan uşaq sayı ilə ana ölümləri arasında apara bilərik. Yəni, doğum sayı artdıqca, analarda ölüm sayları artır ya yox. Burada yarana biləcək 1-ə yaxın müsbət nəticə, böyük fəlakət deməkdir. Çünki, nə qədər çox uşaq doğulsa, bir o qədər də çox ana ölümü baş vermiş olacaqdır mənasına gələcəkdir.
Nəticə, -0.1 alındı. Demək ki, ana ölümlərinin səbəbi (sayca çox olmasa da), daha çox uşaq doğumları deyil, lokal xarakterli faktorlardır.
İndi isə, bu 4 faktorun bir-birinə olan münasibətini tək bir cədvəldə görmək üçün, Analysis ToolPak Add-in aktivləşdirməliyik.
File >> Options >> Add-ins >> Excel Add-ins >> Analysis ToolPak
Aktivləşdirdikdən sonra, Data menusu altında Data Analysis olaraq qarşımıza çıxacaqdır.
Üzərinə kliklədikdən sonra, belə bir pəncərə açılacaq, Correlation seçirik.
Daha sonra aşağıdakı kimi müvafiq xanaları doldurduqdan sonra OK klikləyirik.
Yeni cədvəl olaraq 4 faktorun bir-birinə olan əlaqəsini eyni anda görəcəyik.
Daha öncə hesabladığımı rəqəmləri burda da görürük.
Statistika Komitəsinin web-səhifəsində bunun kimi yüzlərlə fərqli analiz aparıb ölkəni daha yaxşı başa düşmək mümkündür.
